Jugaad (จูกาด) เป็นแนวคิดทางวัฒนธรรมของอินเดียที่สะท้อนถึงการหาทางแก้ไขปัญหาหรือความท้าทายด้วยวิธีที่สร้างสรรค์ ประหยัด และเรียบง่าย โดยมักใช้งานทรัพยากรที่มีอยู่ให้เกิดประโยชน์สูงสุด แนวคิดนี้สื่อถึงการคิดนอกกรอบ (out-of-the-box thinking) และการปรับตัวอย่างรวดเร็วในสถานการณ์ที่ยากลำบาก
คำว่า Jugaad อาจแปลได้ใกล้เคียงกับ “การแก้ปัญหาแบบฉุกเฉิน” หรือ “นวัตกรรมที่เกิดจากความจำเป็น” ซึ่งเป็นแนวคิดที่สะท้อนถึงความสามารถในการปรับตัว ความยืดหยุ่น และการใช้ไหวพริบเพื่อหาวิธีที่ง่ายและรวดเร็วในการแก้ปัญหา

ตัวอย่างของ Jugaad เช่น การใช้วัสดุเหลือใช้มาทำเครื่องมือการเกษตร การซ่อมแซมรถยนต์หรือจักรยานด้วยวัสดุที่มีอยู่ในพื้นที่ การสร้างระบบน้ำประปาหรือไฟฟ้าอย่างง่ายในพื้นที่ชนบท
นอกจากนี้ แนวคิดนี้ยังถูกนำไปประยุกต์ใช้ในธุรกิจและนวัตกรรมระดับโลก โดยเฉพาะในบริบทของการสร้างแนวทางแก้ปัญหาที่มีต้นทุนต่ำ ซึ่งสามารถตอบสนองความต้องการในประเทศกำลังพัฒนาได้อย่างมีประสิทธิภาพ
แม้ว่า Jugaad จะได้รับการยกย่องในฐานะเครื่องมือที่สร้างสรรค์ แต่ก็มีข้อวิจารณ์ว่าบางครั้งการแก้ปัญหาแบบนี้อาจเป็นเพียงการแก้ปัญหาระยะสั้นโดยไม่คำนึงถึงความยั่งยืนในระยะยาว
แนวคิด Jugaad สามารถนำมาใช้ในงานป้องกันชายฝั่งได้ โดยเน้นการหาวิธีแก้ปัญหาที่สร้างสรรค์ ประหยัด และใช้ทรัพยากรที่มีอยู่อย่างคุ้มค่า โดยเฉพาะในพื้นที่ที่มีทรัพยากรจำกัดหรือการเข้าถึงเทคโนโลยีขั้นสูงทำได้ยาก ตัวอย่างการประยุกต์แนวคิดนี้ในงานป้องกันชายฝั่งมีดังนี้

1. การสร้างโครงสร้างป้องกันจากวัสดุในท้องถิ่น
• การใช้วัสดุธรรมชาติ เช่น ก้อนหิน ถุงทราย หรือไม้ไผ่ มาสร้างกำแพงกันคลื่นชั่วคราว
• ใช้กิ่งไม้หรือเศษไม้ทำแนวป้องกันคลื่น (brushwood barriers) เพื่อลดการกัดเซาะ
2. การปลูกพืชชายฝั่งด้วยวิธีง่ายและประหยัด
• ใช้พืชท้องถิ่นที่ช่วยยึดทราย เช่น ผักบุ้งทะเล หรือ ต้นสนทะเล

3. การออกแบบโครงสร้างประหยัดต้นทุน
• ใช้ยางรถยนต์เก่าเพื่อสร้างแนวกันคลื่น (tire breakwaters) โดยเติมทรายหรือหินเข้าไปในยางเพื่อเพิ่มความคงทน
• สร้างโครงสร้างป้องกันด้วยบล็อกคอนกรีตหล่อเองในชุมชน เพื่อลดค่าใช้จ่ายในการขนส่งหรือจ้างบริษัทก่อสร้าง
4. การใช้แรงงานและองค์ความรู้ของชุมชน
• ใช้ภูมิปัญญาชาวบ้านในการออกแบบโครงสร้างที่เหมาะสมกับสภาพชายฝั่ง จัดการอบรมและระดมแรงงานในท้องถิ่นเพื่อช่วยกันสร้างโครงสร้างป้องกัน เช่น การช่วยกันปักแนวไม้ไผ่เพื่อชะลอคลื่น
5. การซ่อมแซมโครงสร้างเดิม
• ใช้แนวคิด Jugaad ในการซ่อมแซมโครงสร้างป้องกันชายฝั่ง เช่น ใช้เศษวัสดุก่อสร้างที่เหลือจากโครงการอื่นมาซ่อมแซมกำแพงกันคลื่น เขื่อนกันคลื่น

ข้อควรระวัง
แม้ว่า Jugaad จะช่วยแก้ปัญหาเฉพาะหน้าได้ดีในสถานการณ์ที่มีข้อจำกัด แต่ควรพิจารณาความยั่งยืนและผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมในระยะยาว เช่น: การใช้วัสดุบางชนิด เช่น ยางรถยนต์ หรือถุงทราย อาจสร้างมลพิษในระบบนิเวศชายฝั่ง โครงสร้างชั่วคราวอาจแก้ปัญหาได้เพียงระยะสั้นและอาจต้องซ่อมแซมบ่อยครั้ง

ตัวอย่างในไทยหรือประเทศใกล้เคียง
• การสร้างแนวไม้ไผ่ชะลอคลื่นในพื้นที่ชายฝั่งจังหวัดสมุทรสงคราม เป็นตัวอย่างของการใช้ทรัพยากรในท้องถิ่นเพื่อป้องกันการกัดเซาะ
• ในบังกลาเทศ มีการใช้ถุงทรายและเศษไม้เพื่อป้องกันน้ำทะเลกัดเซาะพื้นที่เกษตรกรรมและที่อยู่อาศัย
แนวคิด Jugaad จึงเป็นวิธีที่น่าสนใจสำหรับพื้นที่ที่มีทรัพยากรจำกัด แต่ควรนำมาประยุกต์ใช้อย่างรอบคอบเพื่อให้เกิดผลลัพธ์ที่ยั่งยืนและไม่ทำลายสิ่งแวดล้อมในระยะยาว
