สถานการณ์ชายฝั่งทะเล

ตะกอนบนชายฝั่งแต่ละแห่งมีคุณลักษณะที่แตกต่างกันไปตามบริบทของสิ่งแวดล้อมในพื้นที่นั้นๆ แรงกระทำจากภายนอกอย่างคลื่น ลม กระแสน้ำ ตลอดจนแหล่งกำเนิดของตะกอน แม้กระทั่งบนพื้นที่เดียวกันแต่ต่างช่วงเวลากัน ตะกอนชายฝั่งก็อาจมีลักษณะที่แตกต่างกันไปตามปัจจัยที่ว่ามานี้ ชายหาด จ.ปัตตานี มีระยะทางกว่า 140 กิโลเมตร ส่วนมากเป็นหาดทรายทั้งหมดมีโคลนปะปนบ้างบริเวณปากร่องน้ำและปากอ่าวปัตตานี Beach Lover ได้มีโอกาสลงสำรวจชายหาด จ.ปัตตานี ในหลายพื้นที่ ขอนำภาพทรายของแต่ละชายหาดมานำเสนอให้ได้ชมกันว่าแม้จะเป็นหาดทรายที่อยู่ใกล้เคียงในจังหวัดเดียวกัน ก็พบว่ามีคุณลักษณะที่แตกต่างกันทั้งขนาดและสี

Beach Lover ได้เคยนำเสนองานวิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงชายฝั่งบริเวณหาดนราทัศน์ไปแล้ว ติดตามได้จากโพสเก่าๆ (https://beachlover.net/ชายหาดหายไปไหน-หาดนราท/) Beach Lover ได้มีโอกาสสำรวจภาคสนามบริเวณหาดนราทัศน์อีกครั้งในเดือนตุลาคม 2566 ครั้งนี้ชวนเดินสำรวจ “กำแพงกันคลื่น” ด้านหลังของ “เขื่อนกันคลื่น (Breakwater)” ตัวที่ 7 และ 8 ทางทิศเหนือของหาดนราทัศน์ ซึ่งมีรูปแบบเป็นกำแพงกันคลื่นแบบหินเรียง แต่ดูเหมือนว่าหินที่นำมาก่อสร้างนั้นคัดขนาดมาไม่ค่อยดีสักเท่าไหร่ รวมถึงมาตรฐานงานก่อสร้างด้วย จึงพบความเสียหายบนสันกำแพงเกือบตลอดทั้งแนว พื้นที่ด้านหลังกำแพงนั้นมีบ้านเรือนประชาชนน้อยมาก พบร่องรอยการท่วมถึงของน้ำทะเลในอดีต และมีถนนดินเส้นเล็กๆวิ่งเลียบกับแนวกำแพงกันคลื่นไปยังปากคลอง อันที่จริงโครงสร้างเขื่อนกันคลื่นทั้ง 8 ตัวที่วางอยู่นอกชายฝั่งด้านหน้ากำแพงกันคลื่นนั้น มีวัตถุประสงค์เพื่อป้องกันการกัดเซาะชายฝั่ง โดยทั่วไปจะสามารถป้องกันพื้นที่ด้านหลังโครงสร้างให้ปลอดภัยได้ แต่จะเกิดผลกระทบในพื้นที่ถัดไปและพื้นที่ระหว่างช่องเปิดของโครงสร้าง (https://beachlover.net/โครงสร้างชายฝั่งทะเล-เข/) แต่ในกรณีนี้ เพราะเหตุใดชายหาดด้านหลังจึงหายไปทั้งหมดในอัตราที่น่าตกใจ คือถูกกัดเซาะหายไปถึง 140 เมตรในรอบ 11 ปีที่ผ่านมา จนเป็นสาเหตุให้ต้องสร้างกำแพงกันคลื่นด้านหลังอีกชั้นหนึ่ง … ควรตั้งคำถามไปที่ใครดี?!?

เมื่อนึกถึงขนอม ใครๆอาจคิดถึงหาดขนอม ที่ตั้งของที่พักหลากหลายรสนิยมในหลากหลายราคา น้อยคนที่จะนึกถึงหาดเล็กๆอย่าง หาดท้องโหนด หาดทรายขนาดเล็กในกระเปาะ (Pocket beach) ตั้งอยู่ทางทิศเหนือของหาดขนอม รอยต่อระหว่าง อ.ดอนสัก สุราษฎร์ธานี และ อ.ขนอม จ.นครศรีธรรมราช หาดแห่งนี้มีที่พักและร้านอาหารเพียง 2 แห่งเท่านั้น จึงมีความเงียบสงบสูง เท่าที่เดินเท้าสำรวจ ชายหาดมีความกว้างมากกว่า 40 เมตร มีความสมบูรณ์ของเนินทรายและยังไม่พบร่องรอยของการกัดเซาะชายฝั่ง หาดเล็กๆแห่งนี้ยังเป็นที่ตั้งของสำนักงานประปาที่ทำหน้าที่สูบจ่ายน้ำเพื่อการอุปโภคและบริโภคจากฝั่งแผ่นดินใหญ่ ลำเลียงผ่านท่อลอดใต้ทะเลระยะทางกว่า 20 กิโลเมตรไปขึ้นฝั่งแถบหาดทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของเกาะสมุยอีกด้วย  เนื่องจากแหล่งน้ำบนเกาะสมุยนั้นไม่สามารถผลิตน้ำเพื่อการอุปโภคบริโภคได้เพียงพอกับความต้องการใช้ที่สูงขึ้นมากอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะธุรกิจการท่องเที่ยวบนเกาะสมุย

Beach Lover เคยพาสำรวจอ่าวดงตาลในช่วงสองปีที่ผ่านมาหลายครั้ง ติดตามได้จากโพส https://beachlover.net/อ่าวดงตาล-ถูกขลิบ/และ https://beachlover.net/รื้อกำแพง-อ่าวดงตาล/ และ https://beachlover.net/ดงตาล-กับ-ชายหาดที่หายไป/ โดยในเวลานั้นพื้นที่หาดดงตาลทางทิศตะวันออกติดกับหัวเขายังคงเป็นหาดทรายธรรมชาติ และถูกเปิดเป็นสถานที่พักผ่อนหย่อนใจ ประชาชนทั่วไปสามารถเข้าใช้พื้นที่ได้แบบจำกัดเวลา มาวันนี้ ขอพอสำรวจอ่าวดงตาลอีกครั้ง โดยพบว่าโครงสร้างที่กล่าวถึงในโพสก่อนหน้าแล้วเสร็จไปบางส่วนแล้ว และพบว่าทางทิศตะวันตกของอ่าว มีกำแพงกันคลื่นแบบหินเรียงพร้อมการปรับปรุงภูมิทัศน์ด้านบนซึ่งเป็นโครงการที่เสร็จไปก่อนหน้านี้แล้ว นอกจากนั้นยังพบ งานปรับปรุงกำแพงกันคลื่นเดิมที่มีลักษณะเป็นแนวดิ่งโดยการนำหินมาถมด้านหน้าเพื่อลดแรงปะทะและสะท้อนกลับของคลื่น เมื่อโครงการนี้แล้วเสร็จ อ่าวดงตาลระยะทางกว่า 3.5 กิโลเมตรนี้ จะถูกขลิบด้วยกำแพงกันคลื่นตลอดทั้งแนว เมื่อนั้น “อ่าวดงตาล” ชายหาดเลื่องชื่อสำหรับกีฬาทางน้ำคงเหลือเพียงตำนานหรือไม่ รอติดตามอย่างใจเย็น

เรามักได้ยิน “คำสร้อย” ต่อท้ายโครงการป้องกันการกัดเซาะชายฝั่งอยู่บ่อยครั้งว่า “พร้อมปรับภูมิทัศน์” นั่นหมายความว่า สภาพเดิมๆก่อนปรับคงดูแย่และเป็นทัศนะอุจาดมากจนจำเป็นต้องปรับภูมิทัศน์ให้มันพอดูได้มากยิ่งขึ้น แต่ในความเป็นจริงก็คือ ชายหาดเกือบทั้งหมดที่เป็นพื้นที่ก่อสร้างโครงการที่มี “คำสร้อย” ต่อท้ายนี้ ล้วนมีสภาพที่สมบูรณ์ บางส่วนอาจดูไม่เป็นระเบียบเรียบร้อย ก็เพราะเราไม่สามารถไปจัดระเบียบให้กระบวนการชายฝั่งอยู่ในแถวและยืนขาชิดได้ ชายหาดถูกปรับไปตามการกระทำของคลื่นลมซึ่งไร้ระเบียบ มนุษย์บางจำพวกพยายามเข้าไปกักบริเวณ โดยการ “ขลิบ” ชายหาดให้แถวตรงอยู่กับที่ด้วยกำแพงกันคลื่น ด้วยเห็นว่า เหล่านี้คือการจัดระบบระเบียบ ทัศนียภาพริมชายหาดจะได้ดูเรียบร้อยสวยงามตามแบบฉบับของ “รัฐผู้รักความเป็นระเบียบเรียบร้อย” ภาพชายหาดด้านบน คือภาพในอดีตของชายหาด ที่ในปัจจุบัน (2566) กำลังเกิดโครงการป้องกันชายฝั่งทะเลพร้อมคำสร้อยว่า “ปรับภูมิทัศน์” ตามรายละเอียดด้านล่าง จากสภาพไม่พบการกัดเซาะอย่างรุนแรง หรือแม้แต่ความจำเป็นที่รัฐต้อง “จัดระเบียบ” ชายหาดด้วยการพ่วงคำสร้อยว่า “ปรับภูมิทัศน์” แต่ประการใด แต่โครงการดังกล่าวนี้ก็ยังคงเกิดขึ้น โดยมีสถานการณ์ล่าสุดแสดงดังภาพต่อไปนี้ VDO Clip การเดินสำรวจติดตามได้จาก https://youtu.be/65zfvQjIWc4 ความเป็นจริงอีกข้อที่เราจะละเลยไม่ได้ก็คือ เราไม่สามารถควบคุมธรรมชาติได้ ไม่ว่าจะด้วยเทคโนโลยีที่ล้ำหน้าขนาดไหนก็ตาม เมื่อถึงทีที่ธรรมชาติเอาคืนบ้าง เขาคงเล่นงานพวกเราแบบสาสมใจ และเมื่อนั้นเหล่ามนุษย์ที่เล่นบทเป็นผู้กำกับธรรมชาติในตอนแรก อาจเป็นฝ่ายที่ถูกจัดระเบียบให้อยู่ในความสงบเรียบร้อยเสียเอง … ก็เป็นได้

ชายหาดบ้านบูดี ตั้งอยู่บนแหลมตาชีหรือแหลมโพธิ์ จ.ปัตตานี เป็นหาดทรายยาวต่อเนื่องกับหาดตะโละกาโปร์ เป็นแหลมที่กั้นอ่าวปัตตานี (ทะเลใน) และอ่าวไทย (ทะเลนอก) เกิดจากการก่อตัวของสันทรายที่ยื่นออกไปในทะเลในลักษณะสันดอนจะงอย โดยปลายแหลมจะงอกเพิ่มขึ้นทุกปี บริเวณด้านในของแหลมฝั่งที่หันหน้าเข้าหาแผ่นดินใหญ่ ใกล้ๆกับหาดบริเวณนี้เป็นที่ตั้งของชุมชนมากมาย เช่น บ้านดาโต๊ะ บ้านตะโละสะมิแล ซึ่งชาวบ้านส่วนใหญ่ประกอบอาชีพประมงเป็นหลัก และมีการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ เช่น ปลากะพง หอยแครง หอยแมลงภู่ เป็นต้น และบริเวณด้านนอกของแหลมฝั่งที่หันหน้าออกทะเลกว้าง มีที่พักเอกชนให้บริการหลายแห่ง (https://thai.tourismthailand.org/Attraction/แหลมตาชี-หรือ-แหลมโพธิ์) Beach Lover ได้เคยพาไปสำรวจชายหาดบริเวณแหลมตาชีมาแล้วหลายครั้ง อ่านเพิ่มเติมได้จากการ Icon search ด้านมุมขวาบนของเวบนี้ แล้วค้นหาคำว่า “แหลมตาชี” ล่าสุด Beach Lover ได้ลงพื้นที่สำรวจชายหาดแถบนี้อีกครั้งหนึ่งในเดือนมิถุนายน 2566 พบว่ามีการพัฒนาพื้นที่ริมชายหาดไปเป็นรีสอร์ทมากขึ้นกว่าเดิม ยังพบอีกว่ามีรีสอร์ทหลายแห่งกำลังก่อสร้างและคาดว่าจะเปิดให้บริการในเร็ววันนี้ โดยสังเกตเห็นได้จากการเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดินริมชายหาดจากภาพถ่ายดาวเทียมปี 2557-2565 ตามภาพด้านบน จากการเดินเท้าสำรวจพื้นที่ในกรอบสีแดงของรูปด้านบน พบร่องรอยการกัดเซาะชายฝั่ง รวมถึงความพยายามในการป้องกันชายฝั่งหลายรูปแบบ ดัง Clip VDO นี้ https://youtu.be/RNgObpA4bJg พบว่าถนนริมชายฝั่ง ซึ่งไม่แน่ใจว่าสร้างมาแล้วนานเท่าไหร่พังเสียหายและไม่สามารถสัญจรได้ สังเกตจากแนวถนนเดิมแล้วพบว่าถนนเส้นนี้ตัดประชิดกับชายหาดมากๆและยังไม่พ้นจากระยะอิทธิพลของคลื่นและน้ำทะเล […]

เมื่อปลายปีก่อน Beach Lover ได้เคยพาสำรวจโครงการรากโกงกางเทียมเพื่อป้องกันชายฝั่ง ณ หาดนางทอง เขาหลักไปแล้ว ติดตามได้จากโพส https://beachlover.net/ระเนระนาด-หาดนางทอง-เขาหลัก/ ครั้งนี้ขอพาชมซากที่ยังหลงเหลืออยู่ของรากโกงกางเทียมกันอีกซักรอบในช่วงต้นฤดูมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ สภาพโดยรวมแทบจะไม่เหลือรากโกงกางเทียมที่ทำจากยางให้เห็นแล้ว เกือบทั้งหมดหลุดออกจากฐาน มีบางส่วนจมอยู่ใต้ทราย นอกจากนั้นยังพบว่าตัวฐานที่เป็นเสาสำหรับยึดรากโกงกางเทียมเอนไปมาและไม่ได้อยู่ในตำแหน่งที่ติดตั้งไว้เดิม นอกจากนั้นยังพบว่ามีรอยแตกร้าวในแนวดิ่งเหมือนกันทุกต้น คาดว่าเกิดจากแรงปะทะของคลื่น ชม VDO clip การเดินสำรวจได้ที่ https://youtu.be/9zTpKvD0q88 บริเวณโดยรอบยังพบซากของฐานและรากโกงกางเทียมกระจายเป็นหย่อมๆ คาดว่าอาจถูกคลื่นซัดหลุดออกจากตำแหน่งติดตั้ง และมีการเก็บซากมากองไว้รวมกัน นอกจากนั้นยังพบว่า พื้นที่รอบๆโครงสร้างนี้ยังคงต้องใช้โครงสร้างป้องกันชายฝั่งแบบเดิมเหมือนก่อนที่จะมีโครงการนี้เพื่อป้องกันการกัดเซาะชายฝั่งกันต่อไป ภาพทั้งหมดถ่ายเมื่อ 23 พ.ค.2566

Beach Lover เคยเล่าเรื่องราวของหาดบางดี จ.นครศรีธรรมราชมาแล้วก่อนหน้านี้ในช่วงที่มีกระแสการต่อต้านโครงสร้างกำแพงกันคลื่นในเวทีรับฟังความคิดเห็นเมื่อปีที่แล้ว ติดตามได้จากโพสเก่าๆ ในช่วงฤดูมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือนี้ Beach Lover ได้มีโอกาสกลับไปสำรวจสภาพของชายหาดบางดีอีกครั้งหนึ่ง พบว่าชายหาดโดยรวมยังสมบูรณ์ ยังไม่มีการโค่นล้มของต้นไม้ริมทะเลจากคลื่นในช่วงมรสุม แต่พบว่าชายหาดส่วนบนตัดชันขึ้นจากคลื่นที่รุนแรงในช่วงมรสุม ซึ่งเป็นผลกระทบที่คาดการณ์ได้จากปรากฏการณ์ธรรมชาติที่เกิดขึ้นเป็นประจำในช่วงต้นปี ผู้ประกอบการร้านอาหารเครื่องดื่มริมทะเลเล่าให้เราฟังว่า ช่วงปลายปีก่อนจะเข้าช่วงวันหยุดเทศกาลปีใหม่ ระดับน้ำทะเลสูงขึ้นมากจนคลื่นซัดเข้ามาถึงถนนด้านใน ร้านริมทะเลปิดร้านไป 1-2 วันและขนของออกจากพื้นที่ แต่เหตุการณ์นี้เกิดเพียงไม่กี่ชั่วโมง ระดับน้ำก็ลดลงตามปกติ โดยที่ชายหาดมิได้เกิดความเสียหายอะไรเพราะเป็นเพียงปลายของคลื่นที่หมดพลังแล้วเท่านั้นที่รุกเข้ามาด้านในฝั่ง #ภาพทั้งหมดในโพสนี้ ถ่ายเมื่อ ม.ค.2566